کارشناسان شرکت کننده در پانزدهمین عصرانه انجمن بهره وری ایران گفتند: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات توسعه در ایران مربوط به عدم توجه به نقش کلیدی منابع انسانی است که متاسفانه به دلیل عدم تعادل میان بازار کار و میزان تحصیلات دانشگاهی به اهمیت آن توجهی نمی‌شود.
جمعی از صاحبنظران در نشست پانزدهمین عصرانه بهره وری انجمن بهره وری ایران که در روزهای اخیر برگزار شد ، دیدگاه‌های متنوعی در زمینه «بهره‌وری در بخش دانشگاه و آموزش عالی، چالش‌های اساسی و راهکارها» را بازتاب دادند.
به گزارش بازارکار در این نشست «علینقی مشایخی»، استاد مدیریت دانشگاه صنعتی شریف، «سعید سمنانیان»، رییس اسبق و استاد فیزیولوژی دانشگاه تربیت مدرس، «جعفر توفیقی» رئیس پژوهشکده نفت، مدرس دانشگاه و وزیر اسبق علوم، تحقیقات و فناوری، «غلامرضا گرایی‌نژاد»،کارشناس ارشد مرکز پژوهش‌های آینده‌نگری و مدیر سابق امور آموزش عالی سازمان برنامه و بودجه، «محسن محمدی» مدیر توسعه کسب و کار گروه ایران تلنت حضور داشتند. «سید حمید کلانتری» مدیرعامل انجمن بهره‌وری ایران نیز مدیریت این نشست را برعهده داشتند.
به گفته کلانتری یکی از مسائل اصلی که قطعا هر کسی بر اهمیت آن باور دارد، نقش سرمایه انسانی و منابع انسانی در توسعه است. هر اندازه منابع انسانی فرهیخته‌تر، کارآمدتر و خلاق‌تر بوده و مرتبط‌تر با نیازهای جامعه آموزش دیده باشد، به همان میزان می‌تواند نقش موثرتری در توسعه کشور و مدیریت‌ها اعم از مدیریت اجرایی، مدیرت سازمان‌ها، نهادهای اقتصادی و خدماتی در بخش‌های مختلف اقتصادی ایفا کنند. در بهره‌وری نیز دو عامل «بهره‌وری نیروی کار» و «بهره‌وری سرمایه» به‌صورت ویژه مدنظر است؛ که البته در کنار آنها سایر عوامل تولید هم مورد توجه قرار می‌گیرد. بهره‌وری نیروی انسانی حتی می‌تواند بهره‌وری سرمایه را هم تغییر دهد.
وی در ادامه افزود: طی سه برنامه چهارم، پنجم و ششم توسعه مقرر بوده تا حدود یک سوم از رشد اقتصادی از محل بهره‌وری حاصل شود، به جز برنامه چهارم که بخشی از هدف آن در بهره‌وری محقق شد، در برنامه پنجم و برنامه ششم رشد بهره‌وری منفی بوده است. در میانگین ۴۰ ساله نیز متوسط رشد بهره‌وری، معادل صفر بود که این موضوع جای نگرانی دارد، چرا که دو بعد توسعهGDP و توسعه اقتصاد کشور، یعنی افزایش «سرمایه‌گذاری» و افزایش «بهره‌وری» باید حدود ۳۰ درصد اقتصاد را تامین می‌کرد، اما نتوانستیم از آن به خوبی بهره‌برداری کنیم.
مدیرعامل انجمن بهره‌وری ایران تاکید کرد: یکی از مسائل اصلی که در این زمینه وجود دارد، موضوع منابع انسانی و نظام تعلیم و تربیت کشور است که در دو بخش اصلی، یعنی آموزش و پرورش و دوم آموزش در دانشگاه‌ها و نظام آموزش عالی باید آنها را مدنظر قرار داد.
به گفته وی متاسفانه عمدتا دانش و علم در ایران به توسعه منجر نمی‌شود، فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، فارغ التحصیلان خلاقی نیستند و قدرت حل مساله را ندارند و بخشی دیگر از فارغ‌التحصیلان هم در ایران نمی‌مانند، در حالی که نیروهای با استعدادی هستند، ولی در خارج از کشور از آنها استفاده می‌شود و در آنجا خدمت می‌کنند.
رتبه ۱۴۳ ایران
در شاخص علم و توسعه
همچنین کلانتری در این نشست تاکید کرد: بر اساس گزارش معتبری که در کتابی با عنوان «توسعه» منتشر شده است، ایران در شاخص علم و توسعه در رتبه ۱۴۳ در بین ۱۴۶ کشور قرار دارد که رتبه ایران در این زمینه بسیار پایین است و باید این پرسش را مطرح کرد که با وجود منابع فراوان و نرخ قابل توجه فارغ‌التحصیلان چرا واقعا در ایران علم به توسعه منجر نمی‌شود؟
جعفر توفیقی هم در این زمینه گفت: ایجاد دسترسی فراگیر مردم به آموزش عالی به‌عنوان مهمترین ابزار تشکیل سرمایه‌های انسانی در کشور، ایفای نقش در سیاست پژوهشی و تصمیم‌سازی برای دولت‌ها، مجالس و سایر بخش‌ها به‌منظور سیاستگذاری و حکمرانی خوب در تحقق توسعه پایدار، توسعه‌دهنده روحیه خلاقیت و نوآوری در دانش‌آموختگان و تربیت پژوهشگرانی در تراز جهانی توسعه پایدار، تامین‌کننده دانش و فناوری‌های مورد نیاز بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی (دانشگاه کارآفرین نسل سوم) و همکار راهبردی صنعت در شناسایی چالش‌ها و ارائه راه‌حل‌های فناورانه و پاسخگو به نیازهای محلی و ملی برخی از ویژگی‌های دانشگاه در تراز جهانی است.
راهکارهای ارتقای بهره‌وری آموزش عالی با تمرکز بر نظام عرضه و نظام تقاضا
وزیر اسبق علوم، تحقیقات و فناوری در ادامه «راهکارهای ارتقای بهروری آموزش عالی با تاکید بر نظام عرضه» را موضوع خود قرار داد و گفت: ساماندهی گسترش آموزش عالی در تعامل نزدیک با جامعه و بازار کار، بازنگری در روش‌های برنامه‌ریزی آموزشی و درسی مبتنی بر نیازسنجی و تحلیل بازار کار با تاکید بر میان رشته‌ای‌ها، ایجاد موازنه در توانمندی‌ها و شایستگی‌های دانشی، مهارتی و بینشی دانشجویان و دانش‌آموختگان و پرورش روحیه کارآفرینی، خلاقیت و نوآوری در دانشجویان بخشی از این راهکارها در این زمینه است.
توفیقی به راهکارهای ارتقای بهره‌وری آموزش عالی با تاکید بر نظام تقاضا نیز اشاره داشت. به اذعان وی برگزاری رویدادهای تقاضای فناوری توسط صنایع مختلف(Reverse
Pitch)، توسعه بازار برای کالا و خدمات نوآورانه داخلی، تقویت نظام استاندارد کالا و خدمات (تحریک تقاضای دانش و فناوری)، توانمندسازی و ارتقای جایگاه بخش خصوصی در اقتصاد (رقابت) و توسعه کارآفرینی و صنایع دانش بنیان (نظام یادگیری فناوری و خلق درون‌زای فناوری) نیز می‌تواند به ارتقای بهره‌وری آموزش عالی کمک کند.
آموزش عالی؛ از مدرک گرایی تا افت بهره وری( بخش دوم )
آموزش عالی به عنوان مهمترین منبع تربیت نیروی انسانی لازم جهت پیشبرد برنامه‌های توسعه نیازمند ارتقای سطح بهره وری است که این موضوع با دیگر جنبه‌های زندگی اجتماعی ارتباط تنگاتنگ داشته و از عوامل زیادی متأثر است.
پانزدهمین نشست «عصرانه بهره‌وری انجمن بهره‌وری ایران» با حضور جمعی از صاحبنظران برگزار و دیدگاه‌های متنوعی در زمینه «بهره‌وری در بخش دانشگاه و آموزش عالی، چالش‌های اساسی و راهکارهای» آن مطرح شد و مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در این نشست «علینقی مشایخی»، استاد مدیریت دانشگاه صنعتی شریف، «سعید سمنانیان»، رییس اسبق و استاد فیزیولوژی دانشگاه تربیت مدرس، «جعفر توفیقی» رئیس پژوهشکده نفت، مدرس دانشگاه و وزیر اسبق علوم، تحقیقات و فناوری، «غلامرضا گرایی‌نژاد»،کارشناس ارشد مرکز پژوهش‌های آینده‌نگری و مدیر سابق امور آموزش عالی سازمان برنامه و بودجه، «محسن محمدی» مدیر توسعه کسب و کار گروه ایران تلنت حضور داشتند. «سید حمید کلانتری» مدیرعامل انجمن بهره‌وری ایران نیز مدیریت این نشست را برعهده داشتند.
مهمترین عوامل عدم اشتغال‌پذیری در ایران کدامند؟
«محسن محمدی» با بیان اینکه بیشترین نرخ بیکاری مربوط به فارغ‌التحصیلان کارشناسی است عنوان داشت: ایجاد مراکز رشد دانشگاه‌ها، مراکز ارتباط با صنعت، مراکز آموزش آزاد در دانشگاه‌ها، مدارس اشتغال در دانشگاه‌ها، مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سامانه «ساتع» (سامانه اجرایی تقاضا و عرضه پژوهش و فناوری) وزارت «عتف»، مراکز هدایت شغلی و کاریابی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، سامانه ملی کارآموزی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، سامانه ساجد (سامانه ارتباط جامعه و صنعت با دانشگاه) وزارت عتف، سامانه کارورزی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و طرح «هم صدا» اتاق بازرگانی از اقداماتی بوده است که در این زمینه صورت گرفته است.
محمدی، ضمن اشاره به عوامل موثر در اشتغال‌پذیری از جمله استعداد و عوامل محیطی، مهارت فنی و مهارت نرم، انگیزه، سطح رقابت و فرآیند جذب گفت: بحران اقتصادی، تورم بالا، کاهش ارزش پول، تحریم‌ها و عدم ارتباط موثر با بازار بین المللی، عدم وجود یکپارچگی در برنامه‌ریزی و اجرای سیاست‌های کلان کشور مانند اینکه سیاست‌ها در زمینه اشتغال و آموزش‌های آکادمیک یکپارچه نیست، عوامل فرهنگی مانند مدرک‌گرایی پر رنگ‌تر از مهارت‌آموزی، وابستگی مالی دانشگاه‌ها به دولت، قوانین دست و پا گیر برای فعالیت بخش خصوصی، ورود دولت به اجرا و موازی‌کاری ارگان‌های مختلف از عوامل مختلفی هستند که در عدم اشتغال‌پذیری موثر هستند.
پیوند میان آموزش عالی و حکمرانی چگونه است؟
علینقی مشایخی، استاد مدیریت دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه آموزش عالی بخشی از نظام اقتصادی و اجتماعی ما است اظهار داشت: فرض کنید آموزش عالی، خروجی‌هایش با سنجه‌هایی که تعیین می‌کنیم، خیلی خوب باشد ولی نظام اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ما توان جذب و استفاده از آنها را نداشته باشد، آن وقت این خروجی‌ها الان به بازار جهانی وصل می‌شوند. یعنی الان جمع‌آوری نیروهای ماهر و متخصص دارد جهانی می‌شود، بسیاری از کشورها در جهت جذب نیروها و سرمایه‌های انسانی تسهیلات فراهم می‌کنند، فرض کنید به فارغ التحصیلان خوب بورس تحصیلی می‌دهند تا به آنجا بروند و ادامه تحصیل دهند و در نهایت هم جذب همان جامعه شوند، یا به افرادی که مهارت دارند مثل پرستاران و تکنسین‌ها.
این استاد دانشگاه ادامه دارد: به خصوص که رشد جمعیت بعضی از کشورهای صنعتی و پیشرفته هم تقریبا متوقف شده و این کشورها نیاز به یکسری نیروهای ماهر دارند. بنابراین، آموزش عالی جزئی از یک سیستم کلی‌تری است که اگر بخواهم دو بخش از آن را باز کنم اسم یکی از آن دو بخش را می‌گذارم نظام حکمرانی.
وی افزود: این نظام حکمرانی شامل جنبه‌ها و زیر بخش‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بوده و این عوامل همه روی همدیگر اثر دارند. یعنی ما حوزه حکمرانی‌مان بر روی نظام اقتصادی و سیاسی آن و اقتصادمان بر سیاست و جامعه مان اثرگذار است و همه این عوامل روی نخبگان و پرورش یافتگان آموزش عالی‌مان اثر دارد. یعنی اگر آموزش عالی کشور مطلوب و خوب کار کند، اما سایر بخش‌ها وضع‌شان مختل باشد، این افراد از ایران می‌روند، همانطور که در حال حاضر بسیاری از فارغ‌التحصیلان خوب ما به خارج از کشور می‌روند.
مشایخی تاکید کرد: اگر اثربخشی آموزش عالی با نظام حکمرانی و زیر بخش‌هایشان درست نباشد، امکانی برای ایجاد اثربخشی وجود ندارد. مگر اینکه ما به گونه‌ای دیگر به آموزش عالی نگاه کنیم. من نمی‌خواهم مسائل آموزش عالی را برون فکنی کنم، اصلا مساله این نیست. اما آموزش عالی مثل این می‌ماند که یک موتور قوی را بگذارید در خودرویی که جعبه دنده آن معیوب است، زیرساخت و فونداسیون آن مساله‌دار است و تایرهایش مشکل دارد. این خودرو یا موتور را داغان می‌کند و یا موتور به بیرون پرت می‌شود.
این استاد دانشگاه با بیان این پرسش که چرا رشد بهره وری طی سالها صفر بوده است، خاطرنشان کرد: مدیریت کلان و سیاست کلان کشور در این امر دخیل هستند. اگر در سیاست کلان کشور درست عمل نکنیم، بالندگی، رشد و توسعه در کشور درست نمی‌شود.
وی افزود: اگر شرایط مالی کشور و مدیریت‌ها و سیاستگذاری‌ها درست تنظیم نشود، بهره‌وری درست نمی‌شود. مدیران در بنگاه‌های بزرگ اقتصادی، در میزان بهره‌وری اثرگذار هستند. آمارها نشان داده که ۷۰ درصد از دارایی‌های مولد کشور در این بنگاه‌ها متمرکز است، به‌ویژه اینکه این بنگاه‌های بزرگ یا دولتی و یا عمومی هستند.
مشایخی در ادامه گفت: نحوه نگرش مدیران؛ اینکه آیا گرایش سیاسی دارند و یا ندارند نیز در میزان بهره‌وری کشور تاثیر بسزایی دارد. یکی از شاگردان من مدیر یکی از سازمان های بزرگ بود. از مدیریت آنجا به گفته خودش به علت دستورات متعددی که برای تعویض مدیران زیر بخش صادر می‌شد و او مجبور بود این تغییرات را اعمال کند، انصراف داد. اگر در سازمانی تغییراتی اعمال شود، زمانی می‌برد تا بهره‌وری در آن بخش حاصل شود و با تغییرات پی در پی در بلند مدت، بهره‌وری حاصل نمی‌شود.
وی درباره ارتقای بهره‌وری در نظام آموزش عالی تصریح کرد: باید بخش‌های اقتصادی با بهره‌وری بالا مدیریت و اداره شود، سپس سرمایه‌گذاری‌ها ایجاد شده و مشاغل مرتبط حاصل و ایجاد شوند. در نتیجه اینکه آموزش عالی تا چه اندازه به مدیرت کلان، مدیریت سرمایه‌ای، دستگاه‌های عمومی و دولتی وابسته هستند، در اینجا مشخص خواهد شد.
اولویت فن‌آموزی باشد، نه مدرک‌گرایی
استاد دانشگاه صنعتی شریف تاکید کرد: باید برای فارغ‌التحصیلان بستر لازم فراهم شود. متاسفانه امروزه فارغ‌التحصیلان جایی برای جذب ندارند. واقعیت این است برای ایجاد تحولات در بخش آموزش عالی باید تغییراتی در نظام حکمرانی به وجود آورد تا بستر اثربخش برای آموزش عالی فراهم شود. الان متاسفانه مدرک‌گرایی زیاد شده، در حالی‌که مدارس فن‌آموزی باید گسترش یابد.
وی تصریح کرد: یک وقتی بود که مدرسه تکنیکال نفیسی ایجاد شده بود که می‌گفتند مهندسان تکنسین و یا مهندسان عملی تربیت می‌کند. دانشجویان آنجا به شدت اعتراض کردند که مهندسی عملی و تکنسین چیست؟ ما می‌خواهیم مهندس درجه یک بشویم، اما حالا که بسیاری از مهندسان درجه یک بیکارند، یک بازسازی باید انجام شود. کارایی اصلی جامعه را چطور باید اصلاح کرد، آن را در آموزش عالی چطوری باید توسعه دهیم، ما چه زمینه‌هایی از آموزش عالی را می‌خواهیم تا این موضوع توسعه پیدا کند؟
مشایخی در پایان عنوان داشت: فقط به سطح خرد و آموزش عالی کفایت نکنیم، بلکه چرخه نظام آموزش نیز باید در سطح بالاتر اصلاح شود و آموزش عالی همراه با آموزش عملی باشد. تاثیر پذیری این دو همراه با هم مشخص و نمایان شود. به دنیال آن مهارت فنی و تخصصی آن نیز افزایش می‌یابد و فهم اجتماعی بالاتر می‌رود و در ادامه جامعه‌ای فهیم‌تر خواهیم داشت. اگر به دینامیک آموزش عالی توجه کنیم و به مدیریت کلان توجه نکنیم، بعید می‌دانم آموزش عالی به تنهایی بتواند کاری را انجام دهد که بستر حرکت بعدی را بسازد.
ارتقای بهره وری آموزش عالی با نگاه آمایشی( بخش سوم و پایانی)
کارشناسان می گویند: ارتقای بهره وری آموزش عالی نیازمند توجه جدی به سطوح خرد و کلان این موضوع و در نظر گرفتن تفاوت‌های منطقه‌ای و برنامه‌ریزی بر اساس آمایش سرزمینی در حوزه آموزش عالی است.
پانزدهمین نشست «عصرانه بهره‌وری انجمن بهره‌وری ایران» با حضور جمعی از صاحبنظران برگزار و دیدگاه‌های متنوعی در زمینه «بهره‌وری در بخش دانشگاه و آموزش عالی، چالش‌های اساسی و راهکارهای» آن مطرح شد و مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در این نشست «علینقی مشایخی»، استاد مدیریت دانشگاه صنعتی شریف، «سعید سمنانیان»، رییس اسبق و استاد فیزیولوژی دانشگاه تربیت مدرس، «جعفر توفیقی» رئیس پژوهشکده نفت، مدرس دانشگاه و وزیر اسبق علوم، تحقیقات و فناوری، «غلامرضا گرایی‌نژاد»،کارشناس ارشد مرکز پژوهش‌های آینده‌نگری و مدیر سابق امور آموزش عالی سازمان برنامه و بودجه، «محسن محمدی» مدیر توسعه کسب و کار گروه ایران تلنت حضور داشتند. «سید حمید کلانتری» مدیرعامل انجمن بهره‌وری ایران نیز مدیریت این نشست را برعهده داشتند.
در ادامه دیدگاه‌ها و نظرات غلامرضا گرایی‌نژاد و سعید سمنانیانو سید حمید کلانتری ارائه شده است.
بهره‌وری مرکز گفتگوهای آموزش عالی باشد
گرایی‌نژاد، با بیان اینکه بهره‌وری باید جزو مباحث مهم و مرکزی گفتگوهای آموزش عالی قرار گیرد اظهار داشت: این گفتگوی بخشی، بدون کاربرد ابزارهای اندازه‌گیری مناسب و مورد تفاهم، به ناهماهنگی در سیاستگذاری منجر می‌شود. دشواری غیرقابل انکار اندازه‌گیری بهره‌وری در آموزش‌عالی نمی‌تواند بهانه کنار گذاشتن اصل آن شود. تحلیلگران باید این نکته مهم را همواره در نظر داشته باشند که هر اندازه هم شاخص بهره‌وری مناسبی را استفاده می‌کنند، این شاخص به تنهایی برای ارزیابی موسسه یا بخش آموزش کفایت ندارد و در کنار آن باید از شاخص‌های دیگری نیز برای رصد و پایش کیفیت آموزش عالی استفاده کرد.
این پژوهشگر خاطرنشان کرد: طبق نمودارهای حاصل از تحقیقات، تعداد دانشجویان
کشور از نزدیک ۵ میلیون
نفر به حدود ۲.۳ میلیون
نفر و سهم دانشجویان کاردانی (تربیت تکنسین یا رده میانی بازار کار) کاهش یافته است.
مدیر سابق امور آموزش عالی سازمان برنامه و بودجه، با ارائه چند توصیه سیاستی برای بخش دولتی و غیر دولتی عنوان داشت: در بخش غیردولتی، کاهش بهبود شاخص نسبت دانشجو به هیات علمی بیشتر از عامل غیربرنامه‌ای و اجباری محیطی یعنی کاهش تقاضا نشات گرفته است. به شاخص‌های کیفی با توجه به استانداردها توجه شود. بخش متکی به شهریه (به ویژه دانشگاه‌های آزاد اسلامی و پیام نور) به افزایش بهره‌وری سرمایه، از جنبه مولدسازی دارایی‌ها توجه کنند، ساماندهی موسسات، با دیدگاه منطقه‌ای و آمایشی همچنان یک اولویت است و در سیاست‌های برنامه‌ای حمایت از موسسات غیردولتی با لحاظ شاخص‌های کیفی و بهره‌وری مورد نظر قرار گیرد.
وی در ادامه به بیان توصیه‌های خود در بخش دولتی پرداخت و گفت: توجه به مقیاس اقتصادی فعالیت و تداوم اجرای ساماندهی موسسات آموزش عالی (کارایی)، توجه به ماموریت‌گرایی و ماموریت تربیت تکنسین در آموزش عالی (اثربخشی) و نقش‌پذیری منطقه‌ای و توجه به برنامه‌ریزی آمایش در آموزش عالی (اثربخشی) و اولویت تقاضا محوری در پذیرش دکتری تخصصی در این زمینه ضروری است.
جنبه‌های خرد و کلان بهره‌وری در آموزش عالی
سعید سمنانیان، رییس اسبق و استاد فیزیولوژی دانشگاه تربیت مدرس، در ابتدا به قانون اساسی اشاره کرد و گفت: بر اساس اصل سی‌ام قانون اساسی «دولت موظف است وسایل آموزش و پروش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم آورد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خود کفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد».
وی عنوان داشت: بهره‌وری در حوزه آموزش عالی به دو بخش اصلی حوزه کلان و خرد به شرح زیر تقسیم می‌شود. در حوزه کلان، ریل‌گذاری صحیح در آموزش عالی، حرکت با سرعت و شیب مناسب در روی ریل صحیح، سیاست‌های موثر تضمین کیفیت، اعتبارات مکفی، توسعه کیفی ۲۰۰۰ واحد
دانشگاهی، ۳۴۰ دانشگاه
غیر انتفاعی و ۵/۱ میلیون
صندلی خالی (دانشگاه آزاد، ...) اهمیت دارد.
این استاد دانشگاه گفت: در زمینه بهره‌وری در حوزه خرد و موسسات آموزش عالی، کارآیی و بهره‌وری یک عضو هیات علمی مطرح است. حوزه خرد، پشتیبانی پرسنلی، تکنیسین آزمایشگاه، دانشجویان تحصیلات تکمیلی، دانشجویان پسادکتری، دستیار پژوهشی،گرنت‌های پژوهشی، تجهیزات آزمایشگاهی، تقاضای پژوهشی دستگاه‌ها و نظام انگیزشی را شامل می‌شود.
وی تصریح کرد: از آنجایی که صنعت آموزش عالی در جهان به سرعت در حال تغییر است ، آموزش عالی همانند دیگر نهادهای فرهنگی به تغییرات در سیستم به کندی پاسخ می‌دهد.
فناوری فرصتی برای ارتقای بهره‌وری آموزش عالی
سمنانیان به بیان راهکارهای افزایش بهره‌وری در آموزش عالی پرداخت و گفت: تکنولوژی‌های جدید برای سرعت بخشی به فراگیری دانش آموختگان ( discussion forum, chat, messages and
social media)، فراگیری و آموزش تعاملی، طراحی سرفصل‌های جدید مبتنی بر نیاز اجتماع، بهره‌گیری از فناوری‌های دیجیتال، بالابردن دسترسی به علوم، کلاس‌های دیجیتال، بهره‌گیری از تست و پرسش و پرسشنامه برخط، دسترسی آسان به اطلاعات، همه جا و در همه زمان، دسترسی دیجیتال به اخبار، مقالات، کتب و مجلات و گزارش‌دهی و پیش بینی با طراحی منحنی‌های مربوط از راهکارهای موثر در این زمینه به‌شمار می‌آید.
در پایان، سید حمید کلانتری، مدیرعامل انجمن بهره‌وری ایران با جمع‌بندی موضوعات مطرح شده، خاطرنشان کرد: عوامل مختلفی از جمله دولت، دانشگاه، اساتید، دانشجویان، نظام آموزش و محتوا، تقاضای بازار کار، منابع مالی، عوامل واسطه‌ای، نظارت، ارزیابی و استاندارد و همچنین جامعه و فرهنگ در آموزش عالی موثر هستند که به‌منظور ارتقای بهره‌وری در دانشگاه‌ها و آموزش عالی باید هر یک از آنها مورد بحث و بررسی قرار گیرد.